Οι διαταραχές άγχους, όπως η διαταραχή πανικού, η αγοραφοβία, η γενικευμένη διαταραχή άγχους, η κοινωνική φοβία και η διαταραχή αποχωρισμού, είναι από τις πιο συχνές διαταραχές που φαίνεται να αναδύονται στον γενικό πληθυσμό.
Με δεδομένο ότι περίπου το 33,7% των ανθρώπων θα αναπτύξουν κάποια διαταραχή άγχους στη διάρκεια της ζωής τους, είναι πιθανό να χρειαστεί να υποστηρίξετε κάποιον που ζει με άγχος ή εμφανίζει αντίστοιχα συμπτώματα. Η υποστήριξη απαιτεί εις βάθος κατανόηση της κατάστασης, συνειδητοποίηση της λειτουργίας των αρνητικών μοτίβων σκέψης και κατάλληλη επικοινωνία.
ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΜΟΤΙΒΑ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΑΓΧΟΣ
Τα άτομα με άγχος βιώνουν χημικές αλλαγές στις περιοχές του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τα συναισθήματα, όπως είναι η αμυγδαλή και ο προμετωπιαίος φλοιός. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να προκαλέσουν εστίαση σε αρνητικές σκέψεις και να τα οδηγήσουν να ερμηνεύουν ουδέτερες καταστάσεις ως απειλητικές.
Ως αγαπημένο πρόσωπο, είναι σημαντικό να προσπαθήσετε να δημιουργήσετε ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου τα συναισθήματα του ατόμου επικυρώνονται, ακόμα κι αν οι φόβοι τους φαίνονται “παράλογοι”.
Συμπτώματα και Συνήθειες
Αν κάποιος κοντινός σας ζει με άγχος, ίσως παρατηρήσετε τα εξής:
- Φόβος και αίσθηση επικείμενης καταστροφής
- Αναζήτηση διαρκούς διαβεβαίωσης
- Δυσκολία ύπνου
- Ευερεθιστότητα και απογοήτευση
- Ταχυπαλμία, δύσπνοια, εφίδρωση
- Απόσυρση ή υπερβολική εξάρτηση
- Αρνητική γλώσσα και αυτοκριτική
- Αλλαγές στην όρεξη και το βάρος
- Κρίσεις πανικού
ΤΡΟΠΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ
Μην έχετε μη ρεαλιστικές προσδοκίες
Θυμηθείτε ότι, ακόμα και στις καλές μέρες, το άτομο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Ακόμη και από την ατομική μας πραγματικότητα μπορούμε να κατανοήσουμε ότι το άγχος είναι μια συνθήκη που κινείται σε ένα συνεχές και παρουσιάζει διακυμάνσεις μέσα στην καθημερινότητα, ενώ επηρεάζεται και από εξωτερικούς παράγοντες ενεργοποίησης του στρες. Για το λόγο αυτό καλούμαστε να δείχνουμε κατανόηση ως προς τα σημαντικά για εμάς άτομα, και να λειτουργούμε υποστηρικτικά και επιβεβαιωτικά ως προς τα επιτεύγματά τους, όσο μικρά και να φαντάζουν.
Μάθετε όσο περισσότερα μπορείτε
Ενημερωθείτε για τη διαταραχή τους, ρωτώντας πώς αισθάνονται και τι χρειάζονται. Συχνά μπορεί να κάνουμε υποθέσεις γύρω από το άγχος, ή να παρέχουμε ερμηνείες για το τι είναι κατάλληλο για το άλλο άτομο, χωρίς να αφουγκραζόμαστε τι πραγματικά έχει ανάγκη. Κάθε άτομο μπορεί να αντιδράει διαφορετικά στο στρες και να ενεργοποιεί διαφορετικούς μηχανισμούς άμυνας. Για παράδειγμα, μπορεί εμείς να έχουμε ανάγκη να απομονωνόμαστε από τους άλλους όταν βιώνουμε άγχος και να μην το συζητάμε. Κάποιος άλλος ωστόσο μπορεί να έχει ανάγκη να συζητήσει το πρόβλημά του, και όχι να το επεξεργαστεί ατομικά. Εκεί, καλούμαστε να έρθουμε σε επαφή με την ανάγκη του άλλου και να μην απολυτοποιούμε την ατομική μας εμπειρία.
Βοηθήστε στη διαχείριση του άγχους
Προτείνετε προγραμματισμό γευμάτων, σταθερές ρουτίνες και χρόνο χαλάρωσης. Ως σημαντικός άλλος στη ζωή του ατόμου, μπορείτε να λειτουργήσε κινητοποιητικά σε σχέση με ορισμένες λειτουργικές συνήθειες άμβλυνσης των συναισθημάτων άγχους.
Ενθαρρύνετε την καλή υγιεινή ύπνου
Μπορείτε να προτείνετε να αποφεύγουν τις οθόνες πριν τον ύπνο ή να έχουν συγκεκριμένες ώρες ύπνου. Φυσικά, δεν θα πρέπει να λειτουργείτε ενοχοποιητικά ή περιοριστικά (για παράδειγμα παίρνοντας το κινητό τηλέφωνο κάποιου), αλλά μπορείτε να του προτείνετε λειτουργικές εναλλακτικές, όπως για παράδειγμα να του αγοράσετε ένα βιβλίο ή να του προτείνετε ένα αγαπημένο podcast.
Υποστήριξη αλλά όχι διευκόλυνση
Μην ενισχύετε συμπεριφορές αποφυγής. Υποστηρίξτε τους χωρίς να ενισχύετε τη διαταραχή τους. Συχνά, άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα άγχους προβαίνουν σε συμπεριφορές ασφαλείας ή εξωτερικής επιβεβαίωσης. Μπορεί να χρειάζονται διαρκώς κάποιον να βρίσκεται μαζί τους, να ρωτάνε διαρκώς τη γνώμη του άλλου πριν λάβουν μια απόφαση κ.λπ. Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να λειτουργούμε υποστηρικτικά για τον άλλον, παρέχοντας ένα ασφαλές πλαίσιο ακρόασης, αλλά να μην ενθαρρύνουμε αυτές τις συμπεριφορές ασφαλείας. Για παράδειγμα, μπορεί να πάμε μαζί με κάποιον σε ένα πάρτι, αλλά να μην παραγγείλουμε εμείς ποτό για εκείνον, ακόμη και εάν αγχώνεται να το κάνει μόνος του.
Ενθαρρύνετε τη φυσική δραστηριότητα
Μπορείτε να προγραμματίσετε περιπάτους ή άλλες δραστηριότητες μαζί τους, οι οποίες θα είναι ευχάριστες για εσάς τους ίδιους και θα λειτουργήσουν ενισχυτικά και για το αγαπημένο σας άτομο.
Πώς να Επικοινωνείτε με Κάποιον με Άγχος
- Ρωτήστε πώς μπορείτε να βοηθήσετε
Αποφύγετε υποθέσεις και προσφέρετε υποστήριξη σύμφωνα με τις ανάγκες τους. - Απλώς να είστε εκεί
Μερικές φορές, η παρουσία σας χωρίς λόγια αρκεί. - Επιβεβαιώστε ότι δεν είναι μόνοι
Διαβεβαιώστε τους ότι είστε εκεί, ανεξάρτητα από το πώς αισθάνονται. - Δείξτε ενδιαφέρον με μη επικριτικό τρόπο
Εκφράστε ανησυχία, με αγάπη και υποστήριξη. - Ελέγξτε την κατανόησή σας
Επαναλάβετε όσα σας λένε για να δείξετε ότι κατανοείτε. - Διατηρήστε την εμπιστευτικότητα
Μην μοιράζεστε τις εμπειρίες τους χωρίς τη συγκατάθεσή τους.
Τι να Αποφύγετε να Πείτε
- «Σταμάτα να ανησυχείς. Όλα θα πάνε καλά.»
- «Όλοι νιώθουν άγχος κάποια στιγμή.»
- «Υπάρχουν χειρότερα προβλήματα.»
- «Έχεις τόσα για τα οποία να είσαι ευγνώμων.»
- «Πρέπει να μου μιλήσεις. Νιώθεις έτσι…»
Η προσέγγισή σας με ευαισθησία και κατανόηση είναι ζωτικής σημασίας, τόσο για το άτομο με άγχος όσο και για εσάς που το υποστηρίζετε.
Όταν νοιάζεστε βαθιά για κάποιον που βιώνει διαταραχή άγχους, είναι σημαντικό να είστε καλά ενημερωμένοι για την κατάστασή του και να επικοινωνείτε με τρόπο υποστηρικτικό. Ακόμα και με τις καλύτερες προθέσεις, είναι εύκολο να πείτε κάτι που θα επιδεινώσει το άγχος ή θα αποθαρρύνει το άτομο από το να μιλήσει ξανά.
Ακολουθούν αναλυτικότερα ορισμένες ακόμη φράσεις που είναι θεμιτό να αποφύγετε, καθώς και οι εναλλακτικοί τρόποι απόκρισης, που ενδέχεται να θα βοηθήσουν περισσότερο:
1. «Είναι όλα στο μυαλό σου.»
Η φράση αυτή όχι μόνο δε βοηθά, αλλά μπορεί να εντείνει τις αρνητικές σκέψεις του ατόμου. Παρόλο που μπορεί να θέλετε να τους «προσγειώσετε» στην πραγματικότητα, αυτή η προσέγγιση μπορεί να τους κάνει να αισθανθούν ακόμη πιο αυτοσυνείδητοι.
Αντί για αυτό:
Προσπαθήστε να τους βοηθήσετε να επικεντρωθούν στο σώμα τους με ασκήσεις γείωσης, όπως βαθιά αναπνοή ή εστίαση στις αισθήσεις τους.
2. «Κι εγώ νιώθω άγχος ή στρες.»
Παρόλο που προσπαθείτε να δείξετε κατανόηση, αυτή η φράση μπορεί να τους κάνει να νιώσουν ότι υποβαθμίζετε την εμπειρία τους. Το άγχος στις διαταραχές είναι διαφορετικό από το καθημερινό στρες.
Αντί για αυτό:
Δείξτε ότι είστε εκεί για αυτούς. Ενημερώστε τους ότι μπορούν να μοιραστούν ό,τι αισθάνονται χωρίς φόβο κριτικής.
3. «Είναι δικό μου λάθος;»
Το να κατευθύνετε τη συζήτηση στον εαυτό σας και τα συναισθήματά σας δε βοηθά κατά τη διάρκεια μιας κρίσης.
Αντί για αυτό:
Ρωτήστε με ήρεμο τρόπο πώς μπορείτε να βοηθήσετε. Κρατήστε τη συζήτηση ανοιχτή και υποστηρικτική.
4. «Όλοι οι άνθρωποι έχουν άγχος» / «Άλλοι έχουν χειρότερα προβλήματα.»
Υποβαθμίζοντας την εμπειρία τους, ενισχύετε τον στιγματισμό και την αίσθηση ντροπής.
Αντί για αυτό:
Ενημερωθείτε για τις διαταραχές άγχους. Η γνώση θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τι περνούν.
5. «Πάλι αυτό;»
Η απογοήτευση και η δυσφορία σας μπορεί να κάνουν το άτομο να αισθανθεί ότι είναι βάρος.
Αντί για αυτό:
Αν νιώθετε ότι η υποστήριξη σας πιέζει, αναζητήστε βοήθεια για τον εαυτό σας. Μιλήστε σε έναν ειδικό ή σε κάποιον που εμπιστεύεστε.
6. «Σταμάτα να ανησυχείς.» / «Χαλάρωσε.»
Αν η χαλάρωση ήταν απλή, τότε το άγχος δε θα αποτελούσε πρόβλημα.
Αντί για αυτό:
Ενθαρρύνετε την αναζήτηση θεραπείας. Βοηθήστε τους να βρουν κατάλληλη υποστήριξη.
7. «Όλα θα πάνε καλά». Αυτή η φράση μπορεί να λειτουγεί παροδικά κατευναστικά, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχουμε τη δυνατότητα να εγγυηθούμε πάντοτε στον άλλο ότι όλα θα πάνε καλά ή θα έχουν θετική έκβαση.
Αντί για αυτό: Προτείνετε στο άτομο να έρθει σε επαφή με το κατάλληλο θεραπευτικό πλαίσιο, και με ορισμένες ασκήσεις που στοχεύουν στην ανάπτυξη ανοχής στην αβεβαιότητα. Καθησυχάστε το άτομο ότι ακόμη και εάν δεν πάνε όλα τέλεια, έχει τρόπους να επιλύσει τα προβλήματα που πρόκειται να αναδυθούν.
Πώς να Ενισχύσετε την Υποστήριξή σας
Η εκπαίδευση και η κατανόηση των αναγκών του ατόμου είναι το κλειδί για την υποστήριξη. Να θυμάστε ότι η βοήθειά σας δεν σημαίνει ότι πρέπει να λύσετε το πρόβλημα, αλλά να δημιουργήσετε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου μπορούν να νιώθουν αποδεκτοί και κατανοητοί. Φυσικά, μέσα σε αυτό τον ρόλο υποστήριξης που υιοθετείτε, είναι σημαντικό να αφουγκράζεστε και τις ατομικές σας ανάγκες και συναισθηματικά όρια, και να φροντίζετε όχι μόνο τους γύρω σας αλλά και τον εαυτό σας.